Het is een vraag die iedereen die geïnteresseerd is in het switchen naar elektrisch zichzelf stelt: “waar kan ik mijn boot straks opladen?” Als je het geluk hebt dat je een huis aan de gracht of een sloot hebt, dan heb je mazzel. Een goed snoer met voldoende lengte is dan alles wat je nodig hebt. In ons geval liggen we in de publieke ruimte en hebben we publieke infrastructuur nodig om de accu’s op te laden.
Je ziet de laatste twee jaar steeds meer elektrische bootjes op de gracht. Zo ligt er 1 grote schuit van een horecagelegenheid in het centrum (die ondernemer snapt hoe geluid en stank een feestje kunnen bederven), en zie ik veel elektrische outboards bij de Alkmaarse Bootjesverhuur. Ik kan me voorstellen dat zij vooral kijken naar slimme aftrekmogelijkheden voor ondernemers en lagere operationele kosten. Goed bezig!
De coalitie
Voordat we dit project startte had ik al ervaring met het laden van bootjes in Amsterdam. Ik leidde een start-up waar we hi-tech elektrische in- en outboards ontwikkelden, en was op die manier in gesprek met de Gemeente Amsterdam over de aanstaande wetgeving voor emissieloos varen. Ons Amsterdamse gespreksgroepje van gelijkgestemden werd steeds groter en professioneler en resulteerde uiteindelijk in de Coalitie Duurzaam Varen.
De coalitie is een brede groep van ondernemers, leveranciers en dienstverleners met als gezamenlijk doel de transitie naar duurzaam varen te bevorderen, en om zo samen te werken aan het verlagen van de uitstoot van pleziervaart en het verbeteren van de lucht- en waterkwaliteit. Ook VETUS, de leverancier van onze motor zit in de coalitie.
De club vertegenwoordigd inmiddels bijna alle Nederlandse partijen die een rol spelen in emissieloos varen en vanuit die capaciteit adviseren ze gemeenten in het maken van nieuw beleid. Gemeentes zoals Haarlem, Amsterdam, Utrecht, Amersfoort en Leiden werken aan, of hebben inmiddels, beleid wat emissieloos varen bevordert.
Elektrisch varen in Alkmaar
Alkmaar heeft een eerste stap gezet door de ligplaats-registratie in te voeren, de gemeente weet nu welke eigenaar bij welke boot hoort, en hoe deze aangedreven is. Met deze informatie heeft de gemeente een instrument om in de toekomst beleid te maken en bijvoorbeeld te kunnen sturen op een transitie.
“Wat maken die paar bootjes nou uit?”
Nou, best veel. Uit onderzoek blijkt dat zelfs een recente 5 pk buitenboordmotor net zo veel uitstoot als 39 auto’s die bijna 100 km/h rijden. 10 bootjes in een verhuurvloot en je hebt ineens de uitstoot van 390 auto’s die in de stad rijden. Hetzelfde kun je zeggen over de waterkwaliteit. Schoon water wordt schaars en daarom is er behoefte aan schonere oplossingen.
Visie Alkmaarse Binnenwateren 2021 – 2026
In Alkmaar is er vooralsnog geen beleid voor emissieloos varen. Wel een visie. In de “Visie Alkmaarse Binnenwateren 2021 – 2026” gaat het vooral over de aanpak van overlast (korte termijn) en registratie (middellange termijn).
Over verduurzaming (lange termijn) schrijft de gemeente het volgende: “Elektrische boten zijn de oplossing voor geluid-, stank en snelheidsoverlast op het water en dragen bij aan verbetering van de leefbaarheid rond het water. Door de lagere snelheid is er geen last van golfslag waardoor andere boten en de kades minder beschadigen. Ook neemt de kans op gevaarlijke situaties af. Daarnaast is de Eilandspolder een Natura2000 gebied. Door elektrisch varen raakt decnatuur minder snel beschadigd.
In 2024 heeft Alkmaar een beter leefklimaat, schonere lucht en een reductie van 11% van de CO2-uitstoot ten opzichte van 2010 (Programma Duurzaam Alkmaar
2020-2024) Deze opgave geldt ook voor het gebruik van de binnenwateren. Om hierbij aan te sluiten, streven we ernaar om:
- De transitie naar duurzaam varen geleidelijk in te zetten.
- Bootverhuurders te stimuleren over te gaan tot elektrische bootverhuur voor 2025.
- Het aantal vervuilende motoren te verminderen. Daarom wordt onderzocht op welke manier het varen met 2-tact-, 4-tact- en dieselmotoren verminderd kan worden.
Om elektrische motoren mogelijk te maken, is een goed netwerk voor laadinfrastructuur nodig. We sluiten hierbij aan op de doelstelling uit het programma Duurzaam Alkmaar 2020-2024; het realiseren van een fijnmazig netwerk laadinfrastructuur. We onderzoeken welke locaties geschikt zijn voor laadpalen van elektrische boten en stemmen dit af in de regio. Vanuit POCITYF wordt op de Voordam een pilot gestart van een combilaadpaal (lantaarnpaal, autolaadpaal én botenlaadpaal).”
Daar sluiten we ons helemaal bij aan natuurlijk.
De eerste keer laden
We gaan op ontdekkingsreis, de eerste stop waar we met de schuit heen varen: de Laadtaarn op de Voordam. Helaas, wel lantaarnpalen, maar geen laadpunt. Jammer.
Op naar het volgende punt; een een AanUit-punt op het Luttik Oudorp. We pakken de laatste, aan de kant van de Waag, daar liggen toch nooit boten die overnachten. Deze aansluitingen, onderdeel van AanUit / Ease2Pay vindt je door heel Nederland. Ik ken ze vanuit Amsterdam en Haarlem, twee gemeentes die elektrisch varen in het gemeentelijke beleid hebben opgenomen. In Amsterdam, mag je je boot 24 uur bij de paal liggen, je betaald via de AanUit app van Ease2Pay. Super gemakkelijk!
We leggen Cornelis aan en sluiten ons systeem met de CEE stekker aan op de paal. We starten de AanUit app op en via GPS weet de app dat we op het Luttik Oudorp staan. Ik had verwacht dat je ieder paal / punt in de app zou zien, maar dat is niet het geval. We klikken op de lokatie en moeten nu een keuze maken tussen Havengeld en Walstroom. We kiezen Walstroom en zoeken het nummer op dat hoort bij de outlet waar onze stekker in zit. Helaas — we moeten eerst liggeld betalen voordat we de elektriciteit aan kunnen zetten. Jammer!
We betalen de €13,30 liggeld zodat we het in ieder geval kunnen proberen. Na de betaling kunnen we nu elektriciteit kiezen. Na een paar seconden horen we een klik in de paal en gaat het lampje aan, we hebben nu stroom en de accu’s worden geladen. Omdat de accu al 87% vol was, en het laden waarschijnlijk een uurtje duurt, besluiten we om even te gaan lunchen in de stad (tip voor groene horecaondernemers: plaatst een laadpunt).
Vanaf het terras kunnen we de voortgang in de gaten houden. We gebruiken een Victron lader die we op afstand kunnen uitlezen door een 4G verbinding. We hebben niet de snelste lader geïnstalleerd, we gebruiken iets meer dan 8A van de 16A aansluiting en na iets meer dan 60 minuten is de accu weer 100% vol.
We lopen terug naar de schuit en via de app zet ik de stroom weer uit. Ik zet ook de ligplaats uit. Je betaald helaas altijd de volle mep, niet per uur dat je aanmeert. Jammer, ik betaal immers ook al €83,30 per jaar voor een ligplaatsvergunning. Als ik nu ga varen en aan het einde van de dag nog een keer wil laden, moet ik opnieuw die €13,30 liggeld betalen. Ik denk voor een volgende keer dat ik de ligplaats niet moet uitzetten als ik na het varen nog wil bijladen.
Wat me ook opvalt is dat Alkmaar twee tarieven hanteert, en maar er maar 1 in de app beschikbaar is; het volle tarief. Er is ook een gereduceerd tarief van 50% voor historische schepen. Inschrijven in het Register Varend Erfgoed Nederland is iets wat we al langer overwegen voor Cornelis.
Ik ben blij met dat alles technisch werkt en dat we in ieder geval kunnen laden, maar tegelijkertijd teleurgesteld dat emissieloos varen in Alkmaar nog ontoegankelijk is. De paal op de Voordam lijkt niet te bestaan, en een dag liggeld betalen naast de vergunning loopt wel erg in de papieren.
Kip en Ei, en de Oplossing?
Het is 2025 en we zitten dus al in de “lange termijn” van de Visie Alkmaarse Binnenwateren 2021 – 2026, dus wordt het niet tijd voor een kleine stap? Waar ik op hoop is dat de Gemeente Alkmaar overweegt om de laatste paal op het Luttik Oudorp, ter hoogte van Kowalski, als proef uit de binnenhaven-zone in de AanUit app haalt en inzet als individueel laadpunt voor elektrische vaartuigen. Op die plek liggen het hele jaar door amper pleziervaartuigen (die overigens nog steeds gebruik van de paal kunnen maken).
Switchen naar elektrisch is altijd een probleem geweest van Kip & Ei. Ook voor auto’s. Niemand wil switchen zonder laadinfrastructuur en we hopen op een stap net zoals in Haarlem.
Op de bovenstaande manier neem je wat angst weg bij booteigenaren zoals wij, mensen die willen investeren in schoon en groen. Bovendien hoeft de gemeente Alkmaar niet direct te investeren in nieuwe infrastructuur en vergroot je misschien wel het gebruik van die specifieke paal.
Een keer een kop koffie Gemeente Alkmaar?
