Binnen de Nederlandse watercultuur kennen we verschillende soorten historische schuiten en vletten. Alle schepen hebben unieke eigenschappen en een eigen geschiedenis, afgestemd op de specifieke behoeften van hun gebruik in de Nederlandse wateren.
Hier is een kort overzicht van de verschillen tussen deze schepen:
- Polderschuit: Dit is een traditionele Nederlandse platbodemboot, gebruikt voor transport over kleine wateren in poldergebieden. Ze zijn over het algemeen klein van formaat en hebben een platte bodem, wat ze geschikt maakt voor ondiep water.
- Tuindersvlet: Zoals de naam al doet vermoeden, werd deze boot voornamelijk gebruikt door tuinders, vooral in de Westlandse en Aalsmeerse gebieden. Deze boten waren ideaal voor het vervoeren van tuinbouwproducten en hadden een specifieke vorm om gemakkelijk door smalle watergangen te manoeuvreren.
- Praam: Een praam is een type platbodem dat veelvuldig in Nederland en ook in andere delen van Europa wordt gebruikt. Het is een zeer veelzijdige boot, geschikt voor zowel vrachtvervoer als veerdiensten.
- Westlander: Dit is een specifiek type schip dat traditioneel gebruikt werd in het Westland, een regio in Zuid-Holland. Het is een langwerpige, smalle boot die vooral geschikt is voor het vervoeren van producten door de smalle kanalen van deze regio.
- Kagenaar: De kagenaar is een type schip dat specifiek is voor de regio rond Den Haag en Leiden. Het werd oorspronkelijk gebruikt voor het vervoer van turf en andere goederen. Het is een relatief klein schip met een platte bodem.
- Koolvlet: De koolvlet is een specifiek type vlet dat werd gebruikt voor het vervoeren van kool, voornamelijk in de regio’s waar tuinbouw prominent was. Ze lijken op tuindersvletten, maar zijn vaak groter en steviger gebouwd om de zwaardere lading te kunnen dragen. Koolvletten zijn relatief compact om makkelijk door kanalen en ondiepe sloten te kunnen varen.
Hebben jullie wel een koolvlet gekocht?
Ja en nee. Cornelis is eigenlijk een Streker. Een “Streker” is een type schip dat specifiek is voor Nederland, en meer bepaald voor het gebied van West-Friesland, met name rond het IJsselmeer. Het is een traditionele Nederlandse platbodem, een categorie waartoe ook de eerder genoemde schuiten behoren.
Strekers zijn ontworpen voor de ondiepe en vaak smalle wateren typisch voor het West-Friese landschap. Hun platte bodem maakte het mogelijk om in deze ondiepe wateren te varen. Strekers werden voornamelijk gebruikt voor het vervoeren van goederen zoals landbouwproducten (waaronder kool), turf, en andere lokale waren. Ze zijn herkenbaar aan de wat hogere en puntige boeg. Zo zijn ze wat beter bestand tegen de golven op open water. In die van ons ligt een grote plak beton, wat duidt op een schuit waar vroeger een mast in stond om te zeilen.
Er bestaat geen standaardmodel van de Streker. Elke scheepswerf bouwde schuiten naar eigen ontwerp, zodat er een grote diversiteit is ontstaan. De afmetingen van een Streker kunnen variëren, maar over het algemeen zijn ze compact, slank en robuust, ontworpen om efficiënt te laden en lossen in de kleinere havens en aanlegplaatsen in de regio. Die van ons is ca. 8.5 meter x 2.1 meter, de breedte werd vaak bepaald door de smalle sloten waarin gevaren werd.
Net als veel traditionele Nederlandse schepen speelde de Streker een belangrijke rol in de regionale economie, vooral in een tijd waarin waterwegen de belangrijkste vervoersaders waren. Het was een essentieel schip voor de landbouw- en handelsactiviteiten in West-Friesland.
Tegenwoordig worden Strekers, net als andere traditionele Nederlandse schepen, vaak gewaardeerd als onderdeel van het culturele maritieme erfgoed. Ze zijn te zien bij lokale evenementen, maritieme festivals en soms in musea. Ze zijn een interessant voorbeeld van hoe lokale geografische en economische omstandigheden de ontwikkeling van een specifiek scheepstype kunnen beïnvloeden. Deze schepen zijn een levendige herinnering aan de rijke maritieme geschiedenis van West-Friesland en alleen daarom al veel leuker dan een moderne sloep.
Waarom zou je een koolvlet willen kopen?
Een stalen koolvlet is een ideale boot als je op zoek bent naar authenticiteit en veelzijdigheid in je wateravonturen. Met zijn robuuste en traditionele ontwerp is de koolvlet perfect voor liefhebbers van klassieke boten.
De voordelen van een koolvlet zijn onder andere de mogelijkheid om te varen in tuindersgebieden met smalle en ondiepe sloten, vaak in combinatie met lage bruggen. In en rond Alkmaar komt dit enorm van pas. De laagste brug van Alkmaar, de Turfmarktbrug (ofwel de kaasschaaf) kunnen we met gemak passeren, al blijft het spannend, vooral als er een groot schip op het Noord-Hollands kanaal vaart. En het ondiepe water van de ringvaart van de Bergermeer is ook geen probleem.
De platte bodem zorgt voor veel stabiliteit. Varen barbecueën is geen enkel probleem en met zoveel ruimte is het comfort hoog. Je moet wel heel veel vrienden hebben voordat de schuit te klein is.
Een koolvlet biedt een gevoel van authenticiteit en nostalgie, vooral als er zo’n oude een- of tweecilinder in staat. Het was voor ons een aantrekkelijkere keuze dan een nieuwe polyester sloep zonder verhaal. Bovendien is alles van staal, kunnen ze tegen een stootje en is onderhoud eenvoudig.
Kortom, de aanschaf van een koolvlet biedt niet alleen geweldige voordelen op het gebied van veelzijdigheid, maar ook een unieke en authentieke ervaring voor zowel varen als binnen het maritieme erfgoed.
